Perküsyon diğer adıyla vurmalı çalgı, baget, el, veya benzer bir aksesuarla çalınan; dövme, sürtme ya da ovma yoluyla ses çıkaran enstrümanlardır. Ağırlıklı olarak vurmalı çalgı grubunu kapsayan perküsyon aletlerinin, insan sesinden sonra en eski enstrümanlar grubunda yer aldığı düşünülür. Müzikte ritim tutmak, vokal sesine ve diğer enstrümanlara eşlik etmek için perküsyon aletleri kullanılır.
Perküsyon Nedir?
Modern müzik aletlerine karşılık, perküsyon aletleri çok basit ve net sesler elde etmeye yardımcı olan enstrümanların adıdır. Perküsyon aletleri nelerdir? Bateri, davul, zil, marakas gibi perküsyon çeşitleri bulunur. Vurmalı enstrüman grubunda yer alan bu çalgılar adını Latince percussio ve percussus terimlerinden almıştır. Bu kelimelerin anlamları vurmak, dövmek, çarpmak anlamına gelir. Darbuka sözcüğü Arapçadan dilimize geçmiştir. Adını darp kelimesinden alır.
Perküsyon nasıl çalınır?
Perküsyon grupları içinde yer alan çalgılar, zil, tef, bongo gibi vurarak ya da sallayarak çalınan enstrümanlardır. Ziller ve tefler elde sallanarak ya da bir elle diğer eldeki çalgıya vurularak ses çıkarırlar. Genel olarak bütün bu enstrüman grubunu elde sallayarak, vurarak ya da bir baget yardımıyla döverek çalabilirsiniz. Perküsyon enstrümanları, ritim duygusunu geliştirmek ve melodiyi zenginleştirmek için kullanabilirsiniz.
Perküsyon Aletlerinin İsimleri
Perküsyon aletleri oldukça fazla çeşide sahiptir. Bunlar arasında: bongo, cajon, timpani, darbuka gibi farklı müzik aletleri yer alır. Vibrafon, ksilofon gibi şekilleri ve çalınış tarzları farklı enstrümanlar, bu grubun temsilcileridir. Perküsyon grubunda yer alan çalgılar aşağıda yer alır:
Bateri: Birden çok davul ve çalma pedinin bir araya gelmesiyle oluşan settir. Baget yardımıyla ve efekt pedalları kullanılarak çalınır.
Davul: Tek başına bateri setinden ayrı olarak da çalabileceğiniz, genellikle kutlamalarda yüksek ses çıkarmaya, ritim ve tempo tutmaya yardımcı müzik aletidir. İki adet vurma çubuğuyla çalınır.
Zil: El içine sığabilen ve farklı şekillerdeki tasarımlarıyla ziller de melodiye zenginlik katmaya yarayan, sallanarak ve vurularak çalınan müzik aletidir. Hareketli şarkılarda tempo tutmaya yardımcı enstrümandır.
Marakas: İçi oyuk saplı, genellikle bambudan elde edilen içindeki aparatlar sayesinde salladıkça ses çıkaran bir perküsyon aletidir.
Konga: Conga ya da tumba olarak bilinen perküsyon aleti, Latin müziklerinin vazgeçilmez parçasıdır. Silindir şeklinde ve tek elle çalınan enstrümandır. Plastik ya da deri kullanılarak üretilen bir başlığa sahiptir. Görünüş olarak davula benzer yapıdadır. Metal ya da ahşap ayak üzerine sabitlenerek durur.
Bongo: 19. Yüzyıldan sonra Küba müziğinde ağırlığı hissedilmeye başlanan bongo, Güney Amerika ve Afrika kökenli bir vurmalı çalgıdır. Birbirine bağlı iki küçük davul üzerine vurularak çalınır.
Cajon: Basit bir kutu görünümüne sahip olan cajon, davul gibi vurularak çalınan bir enstrümandır.
Timpani: Orkestralarda kullanılan davul benzeri vurmalı bir enstrüman türüdür.
Darbuka: Darbuka diğer adıyla dümbelek, elle çalınan bir çeşit müzik aletidir. Bacak arasında sabitlenerek iki elle çeşitli ritim teknikleri kullanılarak çalınır.
Vibrafon: İsmini İngilizce titreşmek kelimesinden alan vibrafon, metal çubuklardan oluşan bir çalgıdır. Özel çalma çubuğu kullanılarak üzerine vurulmak suretiyle ses elde etmeyi sağlar.
Ksilofon: Akortlu tahta çubukların gam sırasıyla bir araya gelmesiyle oluşan iki değnekle vurularak çalınan bir çalgıdır.
Her bir perküsyon aleti, farklı ses rengine ve çalma tekniğine sahiptir. Hepsinin de müzikte ayrı bir yeri bulunur. Özellikle ara sesleri doldurma konusunda perküsyon aletleri, önemli bir görev edinir.
Perküsyonun Müzikteki Rolü ve Önemi
Perküsyonunu müzikteki en önemli rolü, hareket ve tempo kazandırma özellikleridir. Perküsyon aletleri kullanıldıkları ilk günden bugüne kadar ortama hareket kazandırmak amacıyla kullanılmıştır. Perküsyon tarihçesi, Antik Mısır’a ve Hindistan’a dayanır. Avrupa’daki antik uygarlıklar da perküsyon aletlerini kullanmışlardır. Timpani, davul, taburin ve conga gibi aletler, eski zamanlardan beri müzikte önemli bir yere sahip olmuştur. Orta Çağ’da özellikle çan ve davul kilise müziklerinde önemli bir yer tutmuştur. O zamandan beri geliştirilerek farklı formlara kavuşan müzik aletleri, perküsyon teknikleri açısından da gelişmiştir.
Perküsyon Çalmanın Temel Teknikleri
Perküsyon çalma teknikleri arasında genellikle vurma ve dövme yöntemleri yer alır. Perküsyon aletleri, avuç içiyle, parmaklarla ve baget yardımıyla yapılan ritimler sayesinde melodi elde etmeyi sağlar. Daha çok asıl melodiye yardım etmeyi sağlayan çeşitli vuruş tekniklerine sahiptir. Her çalgı için bu farklı şekillerdedir. Perküsyon dersleri aracılığıyla çaldığınız enstrümanın çalış tekniklerini profesyonellerden öğrenebilirsiniz. Bu konuda özel ders alarak işin uzmanlarına başvurabilirsiniz. Online perküsyon dersleri alarak müzik aletleri konusundaki yeteneklerinizi daha ileri bir seviyeye taşıyabilirsiniz.
Farklı Müzik Türlerinde Perküsyon Kullanımı
Farklı müzik türleri için perküsyon kullanımı, melodinin ritmine göre değişir. Popüler müzik, Halk müziği, caz gibi farklı müzik türlerinde perküsyon aletleri kullanılabilir. Hip-pop ve rap müzikte de tempo tutmak ve fon müziği elde etmek amacıyla perküsyon aletlerinden faydalanılabilir. Zengin alternatiflere sahip olan perküsyon çalgıları, birçok müzik türüne entegre olabilecek yapıdadır.
Ünlü Perküsyon Sanatçıları ve İlham Verici Hikâyeleri
Ritim ve tempo üretmeye gönül vermiş perküsyon sanatçıları, özgün melodiler üretmeye yardım ederler. Ünlü Türk perküsyon sanatçıları arasında: Burhan Öçal, Okay Temiz, Atilla Engin, Ayhan Sicimoğlu, Güngör Hoşses, Kudret Öztoprak, Mısırlı Ahmet yer alır.
Burhan Öçal, darbuka, kös ve birçok perküsyon aleti çalan müzisyendir. Tambur, ud, saz gibi çeşitli müzik aletlerini de çalan müzisyen, dünya çapında solo konserleriyle ünlüdür.
Okay Temiz, Türk caz müzisyeni ve bestecidir. Vurmalı çalgılar grubunda da uzmandır. Kariyerine 1967 yılında İsveç’te başlamıştır. 1998’de Kültür Bakanlığı’nın desteğiyle Türkiye’ye yerleşmiştir.
Atilla Engin, Türk davul ustasıdır. Perküsyonist, besteci ve aranjördür. Orkestra şefliği yapmıştır. Caz ve fusion müzik yorumcusu olarak bilinir. Caz konservatuarı eğitimcisidir.
Ayhan Sicimoğlu, Türk müzisyen, radyocu ve gezgin olarak anılır. Televizyon programcısı kimliği de bulunan Sicimoğlu, Latin Müziği üzerine araştırmalar yapmıştır. Türkiye’nin ünlü perküsyonistleri arasında yer alır.
Güngör Hoşses, darbuka ve ritim saz sanatçısıdır. TRT İstanbul radyosunda ve Maksim Gazinosunun saz sanatçıları arasında görev almıştır.
Kudret Öztoprak, Türkiye’nin ilk caz plağı olan Jazz Semaide aldı albümde yer almış isimdir. Bu albümü, Erol Pekcan ve Tuna Ötenel ile birlikte yapmıştır. Türk caz müziği sanatçısı, kalp krizi sonucu 61 yaşında vefat etmiştir. 3 Kasım 2008’de Selamiçeşme Camiinde namazı kılınan sanatçı, Karacaahmet Mezarlığı’na defnedilmiştir.
Mısırlı Ahmet, asıl adı Ahmet Yıldırım olan Türk müzisyeni, darbuka ve vurmalı çalgı virtüözüdür. Caz, flamengo, Latin Amerika, Hint ve Arap müziği ritimleri konusunda uzmandır. 2006 yılında Eduplus Liderlik Zirvesi Ödülü almıştır.
Perküsyon aletlerine ilgi duyuyorsanız Yonka Müzik Market vurmalı çalgı grubunu ziyaret edebilirsiniz.