Gitarın tam icadı ile ilgili kesin bir bilgi yoktur. Geçmişten günümüze bir çok topluluk kullanmış olmak ile birlikte Asur’lara ait gitara benzeye çalgıların olduğu kabul görmektedir. Daha sonra ise Avrupa’da İngiltere’de örneğine rastlanır, daha sonraları ise 1550 yıllarında ise İspanya’da görülmektedir.
Gitar, pena yada parmakla çalınan, sekiz şeklini andıran, sap üzerinde ses perdeleri olan, yan kısımları oval olan telli bir bir çalgı türüdür. Gitar genellikle altı tellidir. Gitar hemen hemen bütün müzik türünde kullanılan müzik aletidir. Gitar modellerine bir göz atalım.
1- Klasik Gitar: Bütün gitar çeşitlerinin babası olarak kabul görmektedir. Gövdesinin ortasında ses deliği ismi verilen yuvarlak boşluk mevcuttur. Çalınması ise aslında gayet basittir. Çalışma şekli ise teller titreştiği zaman, ses boşluğu içerisindeki havanın titreşerek dışarıya ses vermesi şeklindedir. Gitarın üzerinde, yukarıdan bakıldığında ilk 3 tel kalın tel olarak bilinmektedir. Ayrıca ipek üzerine sarılmış çeliktir. Diğer yandan ise aşağıda bulunan 3 ince tel ise naylon olmaktadır. Genel olarak ise flamenko ve klasik müzik de kullanılmaktadır. Yamaha C40, Yamaha C30, Toledo Gitar bunlara örnek olarak gösterilebilir.
2- Akustik Gitar: Görünürde klasik gitara benzeyen model, klasik gitara binayen çok daha basık ve şişmandır. Ürünün, kalın dört teli sarımlı, iki tel ise sarımsız olmaktadır. Sesi daha sert ve temiz olmaktadır. Genel olarak pena ile çalınmaktadır. Caz, rock ve blues müzik türlerinde kullanılmaktadır.
3- Elektro Gitar: Gövde kısmında bulunan manyetikler sayesinde tellerin titreşimini elektrik akımına çevirerek, akımı amfiye iletme yapmaktadır. Daha sonra amfiden yüksek seviyede sese dönüştürme prensibi ile çalışmaktadır.
4- Bas Gitar: Elektro gitara çalışma olarak andırmaktadır. Normal gitarlardan ses olarak 1 oktav daha kalın olmaktadır. Farklı model olarak karşımıza çıkan bas gitarlar, 4 telli, 5 telli, 6 telli, 7 telli, kafasız ve perdesiz modelleri bulunmaktadır.
5- Perdesiz Gitar: Klasik gitarı andırsa da, ses rengi olarak çok farklıdır. Aslında temel yapılma nedeni ara sesleri verebilmektir. Eski üstadlardan olan Erkan Oğur bu gitarı 1976 senesinde üretmiştir. Bu Türk müziği sesini ihtiyacını karşılamak için yapılmıştır.
6- Lap Steel Gitar: Hawaii de kullanılan oraya ait bir gitardır. Genellikle 6, 7 ve 9 telli olarak kullanılır. Çalışma olarak gitaristin sol eline taktığı metal yardımı ile tellere dokunarak çalınmaktadır.
7- 7 Telli Gitar: Normal klasik gitarda olan 6 ana tele eklenti olarak 1 kalın yada ince telin eklenmesi ile oluşmaktadır.
8- 12 Telli Gitar: Genel olarak çelik teller mevcuttur. Folk, rock and roll yada blues müzik çeşitlerinde bulunmaktadır.
9- Weissenborn Gitar: Bu gitar 1930 senesinde Weissenborn tarafından üretilmiştir.
10- Jazz Gitar: Genel olarak caz müzikte tercih edilen geniş gövdeli gitar modelidir. Göbekli bir modele sahiptirler.
Bağlama, müzik aletinin babası Kopuz’dur. Bu Dede Korkut hikayelerinde de geçmektedir. Geçmişten günümüze bakıldığında 1500 senelik geçmişi olan çok telli saz türü olan Kopuz, Orta Asyada’ki Türkler tarafından kullanılmıştır. Kopuz 3 yada 2 telli olarak yapılan enstrümandır. Kopuz Anadolu’ya gelmiş daha sonra burada geliştirilmiştir, sapına perde bağlandıktan sonra Türkmenler tarafından Bağlama oluşturulmuştur. Bu arada bağlamaya sazda denilmektedir. 2 farklı isim olarak da kullanılmaktadır. Bunun temel neden ise ahşap kapak göğüse kapatılması bağlama olarak gerçekleştiğinden saza, bağlama denmektedir.
Bağlama parmaklar ve mızrap ile çalınmaktadır. Ayrıca parmaklar çalma tekniğine göre dövme yada şelpe denilmektedir. Genel olarak altta bulunan 2 çelik 1 sırma bam, ortada bulunan 2 çelik ve üst tarafta 1 çelik sırma bam teli olmak üzere totalde 7 tellidir. Bağlama çeşitlerini bir inceleyelim.
Bağlama Çeşitleri
1- Elektro Bağlama:1960 yılında bağlama canlı müzik yapılan mekanlarda daha fazla sesi duyurmak için elektro bağlama Erkin Koray tarafından yapıldı, ayrıca rock müziğinde de kullanılmaktadır. Dahası elektro bağlama yada elektro saz, bağlamanın teknik özelliklerini dışına çıkılmayarak, içine yerleştirilen manyetikler ile üretilmiştir.
2- Cura Bağlama: Akdeniz ozanları tarafından kullanılan çalgının uzunluğu 55 cm kadardır. Bağlama ailesinin en küçük çalgısıdır. Cura genel olarak 3, 4, 5, 6 telli olarak üretilmektedir. 2 telli curalar da kullanılmaktadır. Bu arada cura bağlama alt tarafı 6 teli ‘’la’’, üst tarafı teli ‘’re’’ sesi olarak ayarlanır.
3- Divan Bağlama: Divan sazı bağlama ailesi içerisindeki büyük boy bağlam çeşididir. Sap boyu 66 cm, tekne boyu 52 cm ve tel uzunluğu ise 106 cm olarak yapılmaktadır. Alt tarafta 2 o.30 mm, ortada 1 tane 0.20, 1 tane kalın sırma, üst tarafta 1 tane 0.30 mm, 1 tanede kalın bam teli takılır. Bu arada bağlamadan beş ses pese akortlanmaktadır.
4- Meydan Bağlama: Temelinde meydanlarda çalındığından dolayı meydan bağlama yada meydan sazı denilmektedir. Ayrıca 12 teli bulunmasından dolayı bazı kesimlerde 12 telli saz olarak da bilinmektedir. Bu arada meydan bağlama veya sazı ailenin en büyük sazıdır. La sesi olarak akort edilmektedir. İnce teli 035 yada 040 numaradır. Boyu 525 cm sap boyu 70 cm, 112 cm eni ve derinliği ise 315 cm olarak geçmektedir. Genel olarak ise kalın bam telleri olur.
5- Çöğür Bağlama: Çöğür genel olarak semai ve ayin gibi havalarda çalınmaktadır. Divan sazına yakın 9 ve 6 tel takılmaktadır. 15 kadar perdesi mevcuttur. Akordu alt tarafı 2 tel La, ortasında 2 tellerin birisi La, diğeri ise Re, üst tarafından ise Sol, sesine akort edilmektedir.
Piyano Çeşitleri
Piyano tuşlu çalgılı müzik aletidir. Piyanoda teller yardımı ile ses oluşturulur. Piyanonun tuşlarına basıldığında içerisindeki tahta çekiç tellere vurarak sesler oluşmaktadır. Ayrıca da tahta çekicin tellere vurması sayesinde piyano vurmalı müzik aleti de sayılmaktadır. Piyano tarihi kısaca bakacak olursak, 1711 yılında Bartolomeo üzerinde kuvvetli ve hafif ses çıkartan bir geliştirdi. Daha sonra piano e forte diye bilindi. Daha sonra Fransız Marius çekiç biçiminde biten tokmaklı klavye ile katkıda bulundu. Dahası böyle böyle gelişerek en son şeklini aldı. En son olarak ise 1821 yılında yineleme düzeneği bulundu ve günümüzde ise hala bu piyona kullanılmaktadır.
1-Akustik Duvar Piyano: Genellikle konser ve büyük organizasyonlarda kullanılan piyanolar, akustiği ve sesi çok kuvvetlidir. Yükseklikleri çeşitlilik gösterebilmektedir. Bu noktada arka tarafları yüksek olursa akustiği çok iyi olacaktır. Almanya akustik piyano da bir numaradır.
2-Dijital Duvar Piyano: Başlangıç olarak öğrenciler için ve temel seviye için çok uygundur. Sizlere piyano tonu ve hissi sunmaktadır. Çalışma olarak Hammer klavyesi ile kolaylığı ve eğlenceyi bir arada sunmaktadır. Stereo Sampling tonlar olağanüstü ses sunmaktadır. Bu arada dual voice 2 enstrümanın aynı zamanda algılanmasını sağlar. Diğer özelliğinde 1 kanal kayıt teknik özelliği ile performanslarınızı ve sesleri kayıt edebilirsiniz.
3- Akustik Kuyruklu Piyano: Konserlerde tercih edilmektedirler. Akustiği inanılmazdır. Çeşitleri yarım kuyruk, çeyrek kuyruk şeklindedir. Yüksekliklerine göre de farklılık göstermektedir.
4- Taşınabilir Dijital Piyano: Teknolojinin gelişmesi ile birlikte çok farklı ve değişik modellerde üretilen cihazlar her yerde kolaylık taşıyabilir ve bütün özelliklerini kullanabilirsiniz.
5- Silent Akustik Piyanolar: Bu model de aslında fantastik özellikler bulunmaktadır. Dijital piyanoların kendilerini en iyi şekilde sunması, özelliklerine kulaklıklar kullanılarak akustik bir piyanoyu sessiz çalma gibi benzersiz kullanım deneyimi sağlamaktadır.
6-Disklavier Akustik Piyanolar: Yamaha tarafından üretilen çok yüksek bir teknolojiyle donatılan cihazdır. Model disklavier kayıt için elektronik sensörler ile elektromekanik sayesinde akustik piyanodur. Bu arada sensörler performans sırasında pedaller ve çekiç hareketini kaydetmektedir.
Piyano tavsiyeleri noktasında önerilen bazı modeller şunlardır;
Yamaha YDP 144
Yamaha YDP 164
Yamaha CLP-625
Kurzweil KA130
Ukulele Çeşitleri
Portekiz’de çalınan pala da denilmekte olan, enstrümana hawaiililerin kullandığı isimdir. Telli çalgı ailesindendir. 1800 senesinde Portekizli göçmenler Hawaii’ye getirmiştir. Daha sonrada Santo isimli ilk yapımcıları cihazı son şekline getirmiştir. Temel mantığı 4 telli çalgı olan, telleri ise A,E,G, C olan şekli ile akorlanmaktadır. Genel olarak ise kirişten yada naylondan üretimi sağlanmaktadır.
1- Soprano Ukulele: Bu model ailenin en küçük ürünüdür. Global olarak en çok satılan ukulele çeşididir. Dahası sesi serçe sesine benzetilmektedir. Ses tınısı soprano boyutundan çıkmaktadır. Perde aralıkları dar olmasından dolayı kalın parmaklı olanların işi zordur. Kolay kullanımı, taşınması ile en çok tercih edilen modeldir.
2- Concert Ukulele: Concert olarak bilinmek ile birlikte, Alto olarak da söylenir. Bu arada sopranodan sesi daha toktur. Tenor ve soprano arasında kalmıştır. Çok değişik tını arayanların kullanıdığı modeldir. Perde aralıkları geniş olduğundan çalması çok rahattır.
3- Tenor Ukulele: Concert ukulele modelinden biraz daha büyük olması ile bilinir. Performans olarak oldukça iyidir. Çoğu müzisyen perde aralıkları dolayından concert ve soprano ya göre daha çok tercih edilmektedir. Perde sayısı çok fazla olduğundan ukuleleden fazla ses elde edebilmektesiniz.
4- Bariton Ukulele: Ukulele ailesinin en büyüğüdür. Akort sistemi diğerlerinden farklıdır. Gitarın atındaki 4 tele göre akort edilmektedir. Ses tınısı olarak en tok sesi çıkartan ukulele çeşidi olmayı başarmıştır. Ayrıca da sopranodaki ses, burada yoktur. Bu model blues çalanlar ve solo atmayı çok sevenler için çok güzeldir.
5- Bas Ukulele: Bas gitar tarzında akort edilen ukulele çeşididir. Genel olarak çok büyüktür, üzerinde ise çok kalın poliüretan teller bulunmaktadır. Bas gitar taında üretilir. Bu arada amfi olmazsa akustik ses çıkmaz. Ses tınısı kontrbas gibi olmaktadır.
Ney
Ney, M.Ö. 1249 senesinde en eski bilinen nefesli çalgı aletidir. İlk olarak Çin kaynaklarında geçen çift borulu düdük şeklinde olmuştur. Daha sonraları ise Türkistan civarına geçmiş orada da kullanılmaktadır. Ney ismi ise Farsçada Na kamış ismine geldiğinden bugün günümüzde Ney kelimesi olarak anılmıştır. Ney o yıllarda dinsel törenlerde kullanılmaktadır. Ney günümüzde Türk sazı olarak da bilinmektedir. Daha çok ise tasavvuf müziği olarak bilinmektedir. Bu ise şuradan gelir, İslam’da Allah’ın insanı yaratırken ruhu üflemiş olmasından almaktadır.
Ney Çeşitleri
1- Kız Ney: Orta boy uzunlukta olan ney çeşididir. Yeni başlayacak kişiler genel olarak bu neyden alarak öğrenmeye başlarlar. Ney kurslarında, neyle ders yapılması ve orta boyda olması sayesinde yeni başlayanlar kullanılmaktadır.
2- Kamış Ney: Yukarıdan yere doğru ters olarak bulunmaktadır. Ayrıca yere yakın olan boğum kamış et kalınlığı fazla olduğundan dolayı kısımlar ney yapımında tercih edilmez. Kamış ney genel olarak iklimin sıcak olduğu ülkelerde ve sulak alanlarda yetişmektedir.
3- Plastik Ney: Genel olarak pvc plastik olarak üretilmektedir. Genel olarak isteğe göre sağ yada sol el üstte kullanılacak biçimde yapımı gerçekleşmektedir.
4- Mansur Ney: Genel olarak boyu 77 ile 81 cm arasında değişen ana ahenk ney çeşididir. Bu arada karar sesi La olmaktadır. Bu uzun sayılan neydir. Boyu uzun kişiler genel olarak tercih etmektedir. Enstrümanlara daha uygundur, karar sesinden dolayı.
Keman Çeşitleri
Keman 16. yüzyıl da Avrupa’da ortaya çıkmış, yayla çalınan telli enstrümandır. Bu arada yaylı çalgılar ailesinde geniş aralıklı sesine sahiptir. Sırt tarafı akçaağaç ile yapılma, göğüs kısmı köknar, yan tarafı ise akçaağaç olmaktadır. İlk keman İtalya’da cremona kentinde ve aynı dönemde Paris’de üretimi yapılmıştır.
Keman çene altıyla omuz arasına sıkıştırılarak tutulmaktadır. Ayrıca sol elin parmakları sap üzerinde bulunan tellere basarak dolaşırken sağ elle tutulan yay keman tellerine dokunarak ses çıkması sağlanmaktadır. Dahası gövdenin orta kısmındaki yan girintiler yayın kolay hareket etmesine olanak sağlamaktadır. Son olarak ise 35 ve 36 santimetre arasında değişmekte olan bir gövdesi mevcuttur.
1- Keman: Bu aileye adını veren enstrüman olmakla birlikte grubun en küçük boyutlara sahip olan müzik aletidir. Kemanın üzerinde 4 adet tel bulunan keman akort sistemi batı müziğinde şekli ‘’ sol- re- la -mi’’ olmaktadır. Diğer yandan ise Türk müziğinden akort şekli ‘’do- sol- re- la’’ olmaktadır.
Kemanın ön tarafında solunda ve sağında F şeklinde 2 adet ses çıkışını sağlayan delikler bulunmaktadır. Genel olarak 36 cm aralığında değişmektedir. Keman çene ve omuz arasında çalınmaktadır. Ayrıcada aparat olarak yastık ismi verilen omzu desteklemek maksadı ile kullanılmaktadır. Ayırca sol el notaları basıyor iken sağ el basılan notaları arşe ile seslendirmektedir.
2- Viyola: Burada keman büyüğü olarak geçen viyola, görünürde keman olarak dursa da, ölçü olarak kemandan çok daha büyüktür. Bu sayede sesindeki tok tınıda çok iyi gelmektedir. Viyola piyasa kemana göre çok az bilinmesine rağmen, teknik özelliğinde klasik batı müziğinde orkestralarda tercih edilmektedir.
Viyola çeşitli boyutlarda pek çok modeli olmak ile birlikte boyutu en küçük 38 santimdir. Büyüğü ise 42 santim olmaktadır.
3- Çello (Viyolonsel): Kalın oktavlı ses içeren çello, halk dilinde kocaman keman olarak da bilinmektedir. Çello boyu 74 ile 76 santim arasında çeşitlilik göstermektedir. Çello sol ve sağ bacak sıkıştırılarak, altında bulunan metal çubuk ile yere sabitlenerek çalınmaktadır. Boyutunun büyük olması nedeni ile oturularak çalınması zorunlu olmuştur.
4- Kontrabas: En uzun enstrüman olarak geçmektedir. Boyutu 108 ile 120 arasında değişen, ayakta çalınan, bu yaylı çalgı ne kalın oktav sesleri çıkarmaktadır.
Kontrbas dik şekilde tutulmak suretiyle çalınan enstrümandır. Parmak ile çalınmak ile birlikte arşe ile de çalınmaktadır. Solo haricinde eşlik müzik aletidir.
Klarnet Çeşitleri
Klarnet , dayanıklı ve sert ağaçlardan genel olarak da abanoz ağacından yapılmaktadır. Bu arada üflemeli çalgı müzik aletidir. Metalden ve sert kauçuktan yapılmaktadır. 19. yüzyıl da Chalumeau ismi ile orkestralarda çalınan enstrüman aslında babası ise saz idi. Bu döneme getiren ise Şalümo olmuştur.
Bas Klarnet: Si bemol klarnetin tonudur. Ses tınısı oktavın altındadır. Çok ağır olmak ile birlikte gövdeye bağlı ayaklığı mevcuttur.
Alto Klarnet: Mi bemol klarnet tonundadır. Genellikle küçük tonlarda kullanılmaktadır.
Sol Klarnet: Türk müziğinde kullanılmaktadır. Ses ve yapı genişliği açısından çok özel bir üründür. İlk defa kullanan ise İbrahim Efendidir. Ayrıca Sol klarnetin do notası piyano da sol notasına denk gelmektedir.
La Klarnet: Senfoni de sıkça kullanılmaktadır. Yarım ses daha kalın tonda olduğu için boyutu biraz uzundur. Armoni ve bando mızıkaların da kullanılır.
Tef
Tef bazı yerde, def olarak da ismi geçmektedir. Yuvarlak tahta kasnağa gerilen deri ile ve örtüden yapılan müzik aletidir. Tef vurmalı müzik aletidir. Tarihi eski dönemlerde dayanmak ile birlikte çeşitli uygarlıklar tarafından da kullanılmıştır. Tef 20 ile 40 santimetre arasında değişen bir çaptadır. Eni ise 4 ile 6 santim arasındadır. Tefe ziller de takılabilmektedir.
Yan Flüt
Yan flüt, Yanlamasına çalınmak ile birlikte, tahtadan veya metalden yapılan üflemeli çalgı aletidir. Aynı zamanda flütün en yaygın modelidir. Bandolarda ve orkestralarda kullanılmaktadır.
Akordiyon
Akordiyon veya Akordeon diye söyleneni, körüğü harekete geçirmekle ile oluşturulan hava akımının etkilediği özgürlük veren metal dilinin titreşmesiyle ses çıkaran havalı bir müzik aletidir. 2 veya 1 körükten oluşan Akordeon, klavyenin tuşlarına basmakla ve metal dillerin titreşmesi ile ses çıkışı sağlanır.
Darbuka
Darbuka yada dümbelek, olarak bilinmektedir. Genel olarak Orta Doğu’da kullanılan vurmalı müzik aletidir. Darbukada tek ve düm olarak isimlendirilen 2 ses bulunmaktadır. İlk olarak ses ritmin temelini sağlam ile birlikte aletin ortasına vurularak sağlanmaktadır. İkinci olarak ise ses daha çok süslemede kullanılmaktadır.